محققان در تازه‌ترین پژوهش‌های خود به یافته‌ای قابل توجه درباره اسید اولئیک، یکی از اسیدهای چرب موجود در روغن‌های گیاهی، دست یافته‌اند که می‌تواند درک ما از نقش این ترکیب را در سلامت و وزن بدن تغییر دهد. اسید اولئیک که به عنوان یک چربی غیراشباع و مفید شناخته می‌شود، به‌وفور در روغن زیتون، آووکادو، کانولا، آفتابگردان و حتی برخی چربی‌های حیوانی یافت می‌شود و معمولاً به‌عنوان عامل تقویت سلامت قلب و کاهش کلسترول معرفی شده است. اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد مصرف بیش‌ازحد این ماده ممکن است بدن را تحریک کند تا سلول‌های چربی جدید تولید کند، فرآیندی که به نام آدیپوژنز شناخته می‌شود و می‌تواند به افزایش وزن منجر شود.
به گزارش رسانه اخبار فناوری تک فاکس، این تحقیق که توسط تیمی از دانشگاه‌های اوکلاهما، ییل و نیویورک انجام شده، مسیر بیولوژیکی جدیدی را شناسایی کرده است که در اثر مصرف زیاد اسید اولئیک فعال می‌شود و باعث تولید سلول‌های چربی جدید در بدن می‌شود. این کشف نشان می‌دهد که حتی سالم‌ترین مواد غذایی و چربی‌ها نیز اگر به‌صورت بیش‌ازحد مصرف شوند، می‌توانند اثرات منفی مانند چاقی و افزایش وزن به دنبال داشته باشند. بنابراین، اعتدال در مصرف مواد غذایی حتی از نوع سالم آنها، کلید حفظ سلامتی و کنترل وزن است.
نکته مهمی که باید به آن توجه شود این است که اسید اولئیک به‌عنوان چربی غالب در رژیم غذایی مدیترانه‌ای همچنان فواید سلامت بسیاری دارد. این رژیم غذایی که به‌خاطر اثرات مثبتش بر سلامت قلب شناخته شده است، زمانی موثر و مفید باقی می‌ماند که مصرف روغن‌های حاوی اسید اولئیک در حد متعادل باشد. به عبارت دیگر، مشکل اصلی زمانی ایجاد می‌شود که میزان این اسید چرب از حد معمول فراتر رود و این تعادل در رژیم غذایی به هم بخورد.
پیش از این، باور عمومی این بود که افزایش وزن ناشی از مصرف زیاد روغن‌های گیاهی صرفاً به دلیل کالری بالای آنها است. اما یافته‌های جدید فراتر از این تصور ساده‌انگارانه رفته و نشان داده‌اند که اسید اولئیک در مصرف بیش‌ازحد، بر دو پروتئین کلیدی بدن یعنی پروتئین AKT2 که افزایش می‌یابد و پروتئین LXR که سرکوب می‌شود، تأثیر می‌گذارد. این تأثیرات باعث می‌شوند سیستم تنظیم چربی بدن به‌نوعی دچار اختلال شود و سلول‌های پیش‌ساز چربی (APC) حتی در شرایطی که نیازی به آنها نیست، فعال شده و به سلول‌های چربی کامل تبدیل شوند.
مایکل رودولف، یکی از محققان ارشد این مطالعه، این فرآیند را با افزایش تعداد سربازان در یک ارتش مقایسه می‌کند: «مصرف بیش‌ازحد اسید اولئیک ابتدا تعداد سلول‌های چربی را افزایش می‌دهد و ظرفیت بدن برای ذخیره مواد مغذی را بالا می‌برد. اما اگر میزان ورود مواد مغذی از ظرفیت این ارتش بیشتر شود، بدن وارد مرحله چاقی خواهد شد.» این نکته حائز اهمیت است که سلول‌های چربی پس از شکل‌گیری، حتی با کاهش وزن از بین نمی‌روند بلکه تنها کوچک می‌شوند و به دلیل وجود حافظه اپی‌ژنتیک، توانایی بازگرداندن وزن را آسان‌تر می‌کنند. این مسئله می‌تواند توضیح دهد چرا کاهش وزن پس از چاقی همواره چالش‌برانگیز است.
این تحقیق به‌صورت آزمایشگاهی روی موش‌هایی با رژیم‌های غذایی متنوع و همچنین سلول‌های پیش‌ساز چربی انسانی در محیط آزمایشگاه انجام شده است. با این حال، محققان به محدودیت‌های این مطالعه نیز اشاره می‌کنند. از جمله این که هنوز تأثیرات بلندمدت مصرف بیش‌ازحد اسید اولئیک بر عوامل مهمی مانند قند خون، انسولین یا التهاب در بدن انسان مشخص نشده است. همچنین هنوز به‌طور قطعی معلوم نیست افزایش تعداد سلول‌های چربی به‌تنهایی عامل مستقیم ایجاد چاقی باشد یا این فرآیند در کنار سایر عوامل تاثیرگذار است. بنابراین برای تایید و تعمیم این نتایج به انسان‌ها، نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد.