با افزایش چشمگیر پروژه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی در کشور، فعالان این حوزه نگرانی‌های جدی خود را در خصوص نبود استانداردهای ملی واحد، پراکندگی سیاست‌گذاری‌ها، سخت‌گیری‌های غیرکارشناسی در مسیر دانش‌بنیان شدن شرکت‌ها و کمبود زیرساخت‌های حیاتی همچون کارت‌های پردازش گرافیکی (GPU) مطرح کردند. این دغدغه‌ها در نشست تخصصی معاونت علمی ریاست‌جمهوری با حضور فعالان و شرکت‌های فعال در زمینه هوش مصنوعی بیان شد، جایی که بر ضرورت تدوین رویه‌های یکپارچه، ایجاد رسته رسمی مشاوران هوش مصنوعی، سطح‌بندی شرکت‌های نوپا و توسعه یک کامیونیتی تخصصی و منسجم در این حوزه تأکید شد.
به گزارش رسانه اخبار فناوری تک فاکس، در این نشست، شرکت‌کنندگان مشکلات ساختاری و موانع پیش روی توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی را به تفصیل بیان کردند و بر لزوم ایجاد روند هماهنگ و شفاف در تخصیص اعتبارات و اعطای مجوزها و همچنین تقویت زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تأکید کردند. محمد عجمی، رئیس هیئت‌مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان گلستان و دبیر کارگروه اقتصاد دیجیتال و هوش مصنوعی کشور، یکی از نکات کلیدی را توزیع عادلانه فرصت‌ها و زیرساخت‌ها در سطح ملی عنوان کرد و خواستار استانداردسازی فرآیندهای ارزیابی و توسعه در سراسر کشور شد. وی با بیان اینکه تمرکز تصمیم‌گیری‌ها و پروژه‌ها عمدتاً در تهران است، بر لزوم گسترش دسترسی به داده‌ها و امکانات فنی در استان‌ها تأکید نمود و از راه‌اندازی مراکز تخصصی هوش مصنوعی در حوزه‌های کشاورزی و علم داده در گلستان بر اساس اسناد راهبردی ملی خبر داد.
عجمی همچنین به مشکلات ناشی از فقدان رویه‌های هماهنگ در وزارتخانه‌ها اشاره کرد که به اعتقاد او، مانع جدی پیشرفت پایدار پروژه‌های هوش مصنوعی در کشور است. وی تصریح کرد که بارها پیش آمده پس از صرف زمان طولانی و تلاش‌های فنی برای توسعه پلتفرم‌های هوشمند و جمع‌آوری داده‌ها، پروژه‌ای مشابه از سوی یک دستگاه اجرایی دیگر آغاز شده که به نوعی زحمات شرکت‌های فناور را به هدر داده است. او در ادامه از تلاش‌ها برای ایجاد رسته رسمی کارشناسی و مشاوره هوش مصنوعی در سازمان نظام صنفی رایانه‌ای خبر داد و گفت: «پیشنهاد سطح‌بندی مشاوران هوش مصنوعی به سه سطح ارائه شده که امیدواریم به زودی مبنای واگذاری پروژه‌ها در سطح ملی و استانی قرار گیرد.»
در کنار این موضوعات، محمد کاهندش، مدیرعامل یکی از شرکت‌های فعال، به چالش‌های مربوط به سخت‌گیری‌های غیرکارشناسی در روند تأیید دانش‌بنیان شدن محصولات نرم‌افزاری پرداخت. وی تأکید کرد که بسیاری از محصولات آنها با وجود داشتن کاربران نهایی و بازار فعال، به دلیل نبود معیارهای تخصصی و متناسب با ویژگی‌های نرم‌افزار، موفق به دریافت تأییدیه دانش‌بنیانی نشده‌اند. کاهندش خواستار ورود نهادهای تخصصی مانند کمیسیون هوش مصنوعی سازمان نظام صنفی به فرآیند ارزیابی پروژه‌ها شد و بیان کرد که «کارشناسان فعلی، بسیاری از مفاهیم فنی حوزه هوش مصنوعی را به خوبی درک نمی‌کنند.» به گفته او، حضور متخصصان واقعی در ارزیابی‌ها می‌تواند به حمایت عادلانه و هدفمند از شرکت‌های شایسته منجر شود.
منصوری، رئیس هیئت‌مدیره شرکتی فعال در زمینه هوش مصنوعی، بر حمایت ویژه از شرکت‌های نوپا که هنوز موفق به دریافت مجوز دانش‌بنیان نشده‌اند، تأکید کرد. وی با اشاره به تجربه شرکت خود در توسعه چت‌بات‌های عمومی و صنعتی توضیح داد که بسیاری از این استارتاپ‌ها با مشکل کمبود دسترسی به منابع پایه‌ای مانند GPU مواجه‌اند. منصوری این شرکت‌ها را به «جوانه‌هایی» تشبیه کرد که در صورت عدم دریافت حمایت اولیه، ممکن است رشد نکنند یا از بین بروند. به همین منظور پیشنهاد داد که سطح‌بندی جدیدی میان شرکت‌های دانش‌بنیان، فناور و استارتاپ‌های در حال توسعه محصول (Pre-product AI startups) ایجاد شود تا امکان تخصیص منابع محدود، حتی به صورت نسبی، برای این گروه فراهم گردد. او افزود: «این کار می‌تواند در بازه زمانی شش ماه تا یک سال، فرصت تحقیق، توسعه و ورود به بازار را برای این شرکت‌ها تسهیل کند.»
وی همچنین به تغییر استراتژی شرکتش در توسعه چت‌بات‌ها اشاره کرد و گفت: «با توجه به محدودیت منابع، تمرکز خود را از توسعه مدل‌های بزرگ زبانی (LLM) به سمت ساخت چت‌بات‌های سبک‌تر با محوریت پرسش‌های پرتکرار (FAQ) سوق داده‌ایم که نیاز کمتری به GPU دارند، اما همچنان نیازمند فرهنگ‌سازی در بین مشتریان هستند.»
در ادامه، پوریا حداد، مدیرعامل یکی دیگر از شرکت‌ها و عضو کمیسیون هوش مصنوعی، ضرورت شکل‌گیری یک اجتماع تخصصی فعال در حوزه هوش مصنوعی را برجسته کرد. او اظهار داشت که فقدان یک جامعه منسجم و پویا در این زمینه، یکی از کاستی‌های فعلی است که می‌تواند با برگزاری رویدادهای آموزشی، ترویجی و عمومی، به رشد اکوسیستم کمک کند. حداد یادآور شد که این تلاش‌ها از سال‌ها پیش آغاز شده و نمونه‌ای از آن برگزاری نخستین رویدادی در پژوهشکده علوم و فناوری شریف است. وی افزود که حمایت‌های قبلی، خصوصاً در دوران حضور دکتر مینایی در ستاد توسعه هوش مصنوعی، وجود داشت اما اکنون این حمایت‌ها کاهش یافته و نیاز به پشتیبانی مجدد احساس می‌شود تا نیروهای متخصص برای آینده بازار کار تربیت شوند.
وی همچنین به رویداد بین‌المللی «وام صعودی» اشاره کرد که قرار است در آذرماه در عربستان برگزار شود و آن را فرصتی مناسب برای حضور فعالان ایرانی دانست. با این حال، مشکلات صدور ویزا برای شرکت‌های ایرانی، مانع از حضور گسترده آنها شده است. حداد گفت: «با وزارت امور خارجه و اداره گذرنامه مذاکراتی انجام شده، اما برای حضور جدی شرکت‌ها لازم است صندوق نوآوری و شکوفایی حمایت‌هایی فراتر از صرف دریافت غرفه نمایشگاهی ارائه دهد.» او افزود که بسیاری از شرکت‌ها حتی توان ارائه محصول در این نمایشگاه را ندارند و به همین دلیل، باید بسته‌های حمایتی برای حضور حتی به عنوان بازدیدکننده در نظر گرفته شود.
حداد در بخش دیگری از سخنانش به پروژه‌های پلتفرم هوش مصنوعی اشاره کرد و اظهار داشت که اگر سازوکاری فراهم شود تا شرکت‌های بیشتری تحت پوشش حمایت‌ها قرار گیرند، با توجه به ظرفیت فنی موجود در کشور، دستاوردهای قابل توجهی حاصل خواهد شد. وی در پایان به یکی از مهم‌ترین چالش‌های موجود یعنی عدم وجود استانداردهای بومی در حوزه هوش مصنوعی پرداخت و گفت: «شرکت‌های بزرگ صنعتی مانند مپنا علاقه‌مند به ورود به هوش مصنوعی هستند اما مسیر روشنی ندارند. تدوین استانداردی مشابه ISO با حمایت معاونت علمی و صندوق نوآوری می‌تواند راهنمای مناسبی برای آنها در فرآیندهایی مانند گردآوری داده، گمنام‌سازی و پیاده‌سازی الگوریتم‌ها باشد و مسیر تحول دیجیتال در صنایع بزرگ را هموار کند.»
از سوی دیگر، نفیسه فروزیده، مدیرعامل یکی دیگر از شرکت‌ها، ضمن تشکر از فراهم شدن فرصت حضور در نشست، به بررسی چالش‌های ساختاری فرآیند ارزیابی دانش‌بنیان پرداخت. وی با اشاره به نبود قوانین شفاف و مشخص در این زمینه گفت که تغییرات سلیقه‌ای در فرآیند ارزیابی توسط دبیرخانه یا شرکت‌های کارگزار باعث سردرگمی شرکت‌ها و از بین رفتن چارچوب حقوقی می‌شود. فروزیده تأکید کرد که این عدم شفافیت باعث شده شرکت‌ها نتوانند تشخیص دهند آیا تغییرات در چارچوب قانونی صورت گرفته یا خیر. وی به یکسان بودن فرآیند ارزیابی برای محصولات جدید و قبلی اشاره کرد که باعث تکرار کارهای بی‌فایده و غیرضروری می‌شود. همچنین به مشکل ارزیابی محصولات بین‌رشته‌ای پرداخت و گفت که «معیار مشخصی برای سنجش آنها وجود ندارد و اغلب از یک بعد به این محصولات نگاه می‌شود و سایر جنبه‌ها مغفول می‌مانند.»
فروزیده نمونه‌ای عینی ارائه کرد و گفت: «ما درخواست ارزیابی برای محصول جدید ثبت کردیم در حالی که هنوز اعتبار محصولات قبلی‌مان باقی بود، اما اکنون نامه‌ای دریافت کرده‌ایم که باید دو محصول قبلی را در مدت زمان یک هفته دوباره ارزیابی کنیم، در غیر این صورت دسترسی‌مان به سامانه قطع خواهد شد.» او افزود که چنین رویکردهایی فشارهای بی‌مورد و سردرگمی برای شرکت‌ها ایجاد می‌کند و خواستار بازنگری و تعریف شاخص‌های شفاف و قابل پیش‌بینی برای ارزیابی شد. در نهایت، ارژنگ ملک، رئیس هیئت مدیره یکی دیگر از شرکت‌ها و فعال در حوزه تحلیل داده و خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی، به مشکلات ساختاری قوانین اشاره کرد و اظهار داشت که بسیاری از مقررات موجود به جای تسهیل، تبدیل به