پژوهشی جدید نشان می دهد زمین لرزه ای با بزرگی تخمینی 7.5 تا 8 ریشتر، حدود 2500 سال پیش شبه قاره هند را لرزانده و مسیر رود گنگ را تغییر داده است.
به گزارش اخبار تکنولوژی تک فاکس، زمین لرزه ای عظیم که پیش از این ناشناخته بوده، موجب تغییر ناگهانی مسیر رود گنگ در جنوب آسیا شده است. محققان شواهدی از قدرت عظیم این زمین لرزه را در زیرساخت های زمین شناسی نزدیک داکا، پایتخت بنگلادش یافته اند. شدت این زمین لرزه بر اساس برآوردها به 7.5 تا 8 ریشتر می رسد و علی رغم آنکه بخش منحرف شده رودخانه بیش از 180 کیلومتر با مرکز زمین لرزه فاصله داشته، آنقدر قدرتمند بوده است که مسیر اصلی رود گنگ را تغییر دهد.
تغییر سریع مسیر رودخانه با عنوان آبرفت شناخته می شود. اگرچه دانشمندان پیش از این آبرفت های ناشی از فعالیت های لرزه ای را مستند کرده اند، اما دکتر مایکل استکلر، همکار نویسنده این مطالعه و ژئوفیزیکدان و استاد پژوهشی در رصدخانه زمین لامونت-دoherty دانشکده آب و هوای کلمبیا در نیویورک، در بیانیه ای اشاره می کند که چنین رویداد عظیمی در هیچ جای دیگری مشاهده نشده است.
رود گنگ یکی از بزرگترین رودخانه های جهان به شمار می رود که طول تقریبی آن به 2500 کیلومتر می رسد. این رودخانه از رشته کوه هیمالیا در مرز هند و چین سرچشمه گرفته و سپس به سمت شرق از طریق هند به بنگلادش جاری می شود. در نهایت رود گنگ با رودخانه های مهم دیگری از جمله براهماپوترا و مگنا می ریزد و آبراه های ترکیبی آنها بزرگترین دلتای رودخانه ای زمین را تشکیل داده و به خلیج بنگال می ریزند.
مشابه سایر رودخانه هایی که از میان دلتاهای بزرگ عبور می کنند، رود گنگ نیز توانایی تغییر مسیر خود را دارد. این تغییر مسیر تدریجی ناشی از حمل رسوباتی است که به مرور در بستر رودخانه انباشته می شوند. در نهایت تراکم رسوبات در یک نقطه خاص به حدی می رسد که از سایر نقاط مرتفع تر شده و موجب سرریز آب و ایجاد مسیر جدیدی برای رودخانه می گردد.
دکتر استکلر در ادامه تاکید می کند که در حالی که فرآیند طبیعی تغییر مسیر رودخانه طی سال ها یا دهه ها اتفاق می افتد، یک زمین لرزه به طور بالقوه می تواند مسیر رود را تقریبا به صورت آنی تغییر دهد. نویسنده اصلی این مطالعه، دکتر لیز چمبرلین، زمین شناس و استادیار در دانشگاه واگنینگن هلند، در بیانیه ای اشاره می دارد که “تا پیش از این، تاثیر زمین لرزه ها بر آبرفت در دلتاها، به ویژه برای رودخانه عظیمی مانند گنگ، تایید نشده بود.”
طبق این مطالعه، تصاویر ماهواره ای اولین سرنخ ها را در اختیار دانشمندان قرار داده است. دکتر چمبرلین و همکارانش موفق به شناسایی کانالی قدیمی در امتداد رود گنگ و تقریبا 100 کیلومتری جنوب داکا شدند. محققان پس از آن برای جمع آوری شواهد بیشتر به کاوش در منطقه پرداخته و در چندین محل با نوارهایی از ماسه مواجه شدند که زمین های گلی را شکافته بودند. آنها این نوارهای ماسه ای را به عنوان لرزه سنگ – لایه های عمودی ماسه که در اثر لرزش زمین های اشباع با آب “فوران می کنند” – شناسایی کردند و نتیجه گرفتند که این لایه ها در یک رویداد واحد شکل گرفته اند. تحلیل های شیمیایی ماسه و گل نشان می دهد که این رویداد که دانشمندان بر این باورند زمین لرزه ای عظیم بوده است، حدود 2500 سال پیش رخ داده است.
طبق این مطالعه، دو مکانیزم مجزا می توانند باعث وقوع این زمین لرزه شده باشند. مورد اول، منطقه ای با فعالیت لرزه ای بالا در اطراف کوه های شیلونگ در شمال شرق هند است، جایی که صفحه تکتونیکی هند در مقابل صفحه اوراسیا فشرده می شود. دومین عامل فرورانش پوسته اقیانوس هند در زیر بنگلادش، میانمار و شمال شرق هند است.
