در سال‌های اخیر، با ظهور و گسترش ابزارهای هوش مصنوعی همچون ChatGPT، دغدغه‌ها درباره آینده بازار کار و تأثیر این فناوری بر اشتغال، بیش از پیش جدی‌تر شده‌اند. زمانی که چت‌بات ChatGPT برای نخستین‌بار در اختیار عموم قرار گرفت، بسیاری از کارکنان نگران بودند که هوش مصنوعی ممکن است در آینده‌ای نه‌چندان دور جایگزین نیروی انسانی شود. حالا به نظر می‌رسد این نگرانی‌ها بی‌پایه نبوده‌اند. به‌تازگی بررسی‌های جدیدی منتشر شده‌اند که نشان می‌دهند این سناریو تا حدی به واقعیت پیوسته است و در برخی صنایع، اثرات آن به‌وضوح قابل مشاهده است.
به گزارش رسانه اخبار فناوری تک فاکس، گزارشی که اخیراً توسط وب‌سایت بیزینس اینسایدر منتشر شده، به یافته‌های کارشناسان شرکت تحلیل داده Revelio Labs استناد می‌کند. این محققان با بررسی حجم وسیعی از داده‌های مربوط به بازار کار طی سه سال اخیر دریافته‌اند که آگهی‌های شغلی مربوط به موقعیت‌هایی که به‌راحتی توسط هوش مصنوعی قابل انجام هستند، به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته‌اند. بر اساس این تحلیل‌ها، از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳، سهم این‌گونه مشاغل در میان کل آگهی‌های استخدامی آنلاین با کاهش ۱۹ درصدی مواجه بوده است؛ کاهشی که نمی‌توان آن را صرفاً به عوامل اقتصادی یا تغییرات مقطعی نسبت داد.
محققان Revelio Labs مشاغلی که به‌واسطه پیشرفت‌های هوش مصنوعی بیشترین تأثیر را پذیرفته‌اند، در سه گروه طبقه‌بندی می‌کنند. گروه اول شامل شغل‌هایی است که بسیاری از وظایف تعریف‌شده‌ی آنها را هوش مصنوعی می‌تواند با دقت و سرعت انجام دهد؛ مانند مشاغل فنی یا تحلیلی. گروه دوم شامل مشاغلی است که تنها بخش کوچکی از وظایف آنها قابل خودکارسازی است و بنابراین کمتر در معرض تهدید قرار دارند. گروه سوم نیز در مرز بین این دو قرار می‌گیرد و نسبت به تحول دیجیتال انعطاف‌پذیری متوسطی دارد.
نقطه عطف این تغییرات، سال ۲۰۲۲ بود؛ سالی که OpenAI چت‌بات قدرتمند ChatGPT را روانه بازار کرد. از همان زمان، روند کاهش فرصت‌های شغلی در مشاغلی که بیشترین قابلیت خودکارسازی را دارند، شدت بیشتری گرفت. آگهی‌های مربوط به این دسته از مشاغل سریع‌تر از دیگر حوزه‌ها رو به کاهش گذاشتند. نمودارهای آماری نیز نشان می‌دهند که برخلاف مشاغل کمتر وابسته به فناوری، موقعیت‌های شغلی فنی به‌سرعت در حال محو شدن از پلتفرم‌های استخدامی هستند.
اما کدام مشاغل بیشترین آسیب‌پذیری را در برابر موج هوش مصنوعی دارند؟ بر اساس داده‌های منتشرشده، متخصصان حوزه فناوری از جمله مدیران پایگاه داده، کارشناسان امنیت اطلاعات، مهندسان داده و دیگر نیروهای فنی در صدر این فهرست قرار دارند. این در حالی است که مشاغل یدی و مدیریتی در حوزه‌های خدماتی نظیر سرکارگران، مدیران رستوران یا مکانیک‌ها، به دلیل ماهیت عملی و نیاز به مهارت‌های فیزیکی و انسانی، کمتر در معرض جایگزینی با ماشین قرار گرفته‌اند.
با این حال، پژوهشگران Revelio Labs در ارزیابی نهایی خود با احتیاط سخن می‌گویند. آنها تأکید دارند که هنوز نمی‌توان با قطعیت گفت که هوش مصنوعی توانایی انجام تمامی وظایف انسانی را دارد. همچنین، احتمال دارد کارفرمایانی که به کاهش استخدام در این مشاغل روی آورده‌اند، در آینده به این نتیجه برسند که این تصمیم به‌صرفه یا مؤثر نبوده است. از این‌رو، آنها نسبت به پایدار بودن روند فعلی هشدار می‌دهند.
در همین راستا، برخی شرکت‌های بزرگ حوزه فناوری نیز تصمیمات سخت‌گیرانه‌تری اتخاذ کرده‌اند. برای مثال، مدیرعامل Shopify در ماه مارس اعلام کرد که قانون جدیدی در سازمان خود وضع کرده است: هیچ مدیری نمی‌تواند درخواست افزایش نیرو بدهد مگر اینکه به‌صورت مستند نشان دهد که هوش مصنوعی قادر به انجام آن وظایف نیست. تنها چند هفته بعد، مدیرعامل شرکت Duolingo نیز سیاست مشابهی را اعلام کرد. او حتی پا را فراتر گذاشت و اظهار داشت که شرکت تحت مدیریت او در حال کاهش همکاری با پیمانکاران است و برنامه‌ریزی کرده تا این نیروها را با سیستم‌های هوش مصنوعی جایگزین کند.
در مجموع، روند تحولات اخیر در بازار کار نشان می‌دهد که هوش مصنوعی نه‌تنها یک فناوری مکمل، بلکه به‌تدریج به یک عامل تعیین‌کننده در ساختار اشتغال جهانی تبدیل می‌شود. تصمیم‌گیرندگان، مدیران منابع انسانی و کارجویان باید خود را برای دنیایی آماده کنند که در آن مهارت‌های انسانی، بازتعریف شده و نقش انسان در کنار ماشین از نو طراحی خواهد شد.