در دنیای امروز که با اعداد بسیار بزرگ در حوزه‌های مختلف فناوری، اقتصاد و علوم روبرو هستیم، واژه‌هایی مانند میلیون و بیلیون بسیار پرکاربرد هستند؛ اما جالب است بدانید که مفهوم دقیق این اعداد در فرهنگ‌ها و سیستم‌های عددی گوناگون تفاوت دارد و این تفاوت، اغلب باعث سردرگمی می‌شود. در بسیاری از کشورها، یک بیلیون برابر با هزار میلیون یا یک میلیارد است، اما در برخی سیستم‌های نام‌گذاری اعداد، این مقدار تفاوت چشمگیری دارد و بیلیون معانی متفاوتی پیدا می‌کند. این اختلاف ریشه‌ای تاریخی و علمی دارد که به بررسی آن می‌پردازیم.
به گزارش رسانه اخبار فناوری تک فاکس، اگرچه از نظر ساده می‌توان بیلیون را عددی حاصل از افزودن چند صفر به میلیون دانست، اما وقتی این اعداد در دنیای واقعی مقایسه شوند، تفاوت آن‌ها بسیار قابل توجه است. برای نمونه، یک میلیون ثانیه برابر با حدود ۱۱.۵۷ روز است، اما یک بیلیون ثانیه مدت زمانی معادل حدود ۳۱.۷ سال را نشان می‌دهد. این تفاوت وقتی به مقیاس دقیقه منتقل می‌شود، به مراتب بیشتر می‌شود، چرا که هر دقیقه ۶۰ ثانیه است و بنابراین باید این مقایسه را در عدد ۶۰ ضرب کنیم. این مثال به خوبی نشان می‌دهد که تفاوت بین میلیون و بیلیون فقط در تعداد صفرهای انتهای عدد خلاصه نمی‌شود، بلکه پیامدهای زمانی و مفهومی آن در زندگی روزمره بسیار بزرگ‌تر است.
مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۷ درباره اعداد بسیار بزرگ منتشر شد، جزئیات جالبی از این اختلافات را ارائه می‌دهد. بر اساس این مطالعه، یک میلیون دقیقه پیش تقریباً معادل یک سال و ۳۲۹ روز و ۱۰ ساعت و ۴۰ دقیقه قبل است، در حالی که یک بیلیون دقیقه پیش به دورانی بازمی‌گردد که اندکی پس از میلاد مسیح بوده است. به همین ترتیب، یک میلیون ساعت پیش به سال ۱۸۸۵ میلادی برمی‌گردد، اما یک بیلیون ساعت پیش، زمانی است که انسان هنوز بر کره زمین ظاهر نشده بود. این تفاوت‌ها به خوبی نشان می‌دهد که مفهوم بیلیون می‌تواند بازه‌های زمانی بسیار متفاوتی را در بر بگیرد.
تاریخچه اصطلاح بیلیون نیز بسیار جالب است و ریشه آن به قرن هفدهم میلادی بازمی‌گردد. در آن زمان، بیلیون به عدد بسیار بزرگ‌تری نسبت به بیلیون امروزی اشاره داشت. بر خلاف تعریف متداول کنونی که بیلیون را برابر با هزار میلیون (۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰) می‌داند، در قرن هفدهم این عدد به معنای یک میلیون میلیون (۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰) بود. این مفهوم از آنجا نشأت گرفت که بیلیون به عنوان توان دوم میلیون تعریف می‌شد؛ یعنی میلیون ضربدر میلیون. به همین ترتیب، اصطلاحاتی مانند تریلیون و کوادریلیون نیز برای نشان دادن توان‌های سوم و چهارم میلیون ایجاد شدند.
ریشه کلمات بیلیون، تریلیون و کوادریلیون بر اساس پیشوندهای لاتین استوار است؛ برای مثال، پیشوند بی (bi) در بیلیون به معنای دومین توان میلیون است، پیشوند تری (tri) برای توان سوم و کوادری (quadri) برای توان چهارم میلیون به کار رفته است. این سیستم نام‌گذاری از قرن شانزدهم میلادی در ادبیات ریاضی رایج شده بود و هدف آن، استانداردسازی توصیف اعداد بسیار بزرگ بود. در واقع، این شیوه نشانه‌گذاری با هدف تسهیل فهم و انتقال مفاهیم عددی پیچیده طراحی شده بود.
با این حال، تغییرات چشمگیری در قرن هفدهم در استفاده از این واژه‌ها در کشورهای مختلف رخ داد. فرهنگ لغت آکسفورد در سال ۱۹۸۹ نقل کرد که اصطلاح بیلیون تا پایان قرن هفدهم میلادی در زبان انگلیسی به صورت گسترده پذیرفته نشده بود. به مرور زمان، ریاضی‌دانان فرانسوی شیوه نام‌گذاری اعداد را تغییر دادند و به جای تقسیم‌بندی اعداد به گروه‌های شش‌تایی، آن‌ها را به گروه‌های سه‌تایی تقسیم کردند. این تغییر، معنای واژه‌هایی مانند بیلیون و تریلیون را نیز دگرگون کرد؛ به طوری که در زبان فرانسوی، بیلیون معادل هزار میلیون و تریلیون برابر هزار هزار میلیون شد.
این تحول در تعریف بیلیون، به قرن نوزدهم و استفاده ایالات متحده آمریکا نیز راه یافت. آمریکا شیوه فرانسوی تقسیم‌بندی اعداد را پذیرفت و به کار برد، در حالی که بریتانیا همچنان بر تعریف سنتی و ریشه‌شناسانه بیلیون اصرار داشت. جالب است که فرانسه نیز در سال ۱۹۴۸ دوباره به کاربرد فرانسوی که در آن زمان توسعه یافته بود، بازگشت. در نتیجه، این اصطلاح در بخش‌های مختلف جهان، به ویژه در ایالات متحده، به معنای عدد نسبتاً کوچک‌تر یعنی هزار میلیون شناخته شد.
این تفاوت در تعریف بیلیون، هنگام تبادل اطلاعات بین‌المللی در حوزه اعداد بزرگ، مشکلات و سردرگمی‌های فراوانی ایجاد کرد. با گذشت زمان، نسخه‌ای که در ایالات متحده مورد استفاده قرار گرفت و کاربرد آن ساده‌تر و عملی‌تر بود، به مرور در بیشتر کشورهای انگلیسی‌زبان غالب شد. حتی در بریتانیا که مقاومت قابل توجهی نسبت به تغییر داشت، این تعریف جدید به صورت رسمی تا سال ۱۹۷۴ پذیرفته نشد و پیش از آن، بیلیون به معنای یک میلیون میلیون باقی مانده بود.
در نهایت، در حال حاضر، اصطلاح بیلیون در بریتانیا نیز مانند ایالات متحده برای اشاره به عدد هزار میلیون (۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰) به کار می‌رود. کتابخانه مجلس عوام بریتانیا در راهنمای سواد آماری خود اشاره می‌کند که به طور تاریخی بیلیون در بریتانیا معنای عدد بسیار بزرگ‌تری داشت، اما امروزه این اصطلاح برای تسهیل ارتباطات علمی و تجاری بین‌المللی با معنای ساده‌تر پذیرفته شده است. این تغییر به کاهش سردرگمی‌ها در هنگام تبادل داده‌ها و اطلاعات عددی کمک قابل توجهی کرده است و استاندارد جدید در بیشتر محافل علمی و خبری دنیا جای خود را باز کرده است.