رصدخانه ورا روبین روز دوشنبه گذشته، ۲۳ ژوئن، نخستین مجموعه تصاویر خود را به‌طور عمومی منتشر کرد که یکی از دقیق‌ترین و پرجزئیات‌ترین عکس‌های ثبت‌شده از فضا به شمار می‌رود و دنیای علم و فناوری را شگفت‌زده کرد. این دستاورد منحصر به فرد حاصل بهره‌گیری از بزرگ‌ترین دوربین دیجیتال جهان در این رصدخانه است که برنامه دارد طی یک دهه آینده، تصویری تایم‌لپس از کل آسمان شب تهیه و ضبط کند.
به گزارش رسانه اخبار فناوری تک فاکس، در مراسم رونمایی این تصویر عظیم، تیم علمی پروژه ورا روبین عکس فوق‌العاده‌ای را منتشر کرد که در آن بیش از ۱۰ میلیون کهکشان در داخل و اطراف خوشه کهکشانی دوشیزه ثبت شده‌اند. این خوشه کهکشانی در فاصله تقریبی ۵۵ میلیون سال نوری از زمین واقع شده و در صورت فلکی دوشیزه قرار دارد. دانشمندان توضیح دادند که وضوح ۳۲۰۰ مگاپیکسلی این تصویر به قدری بالاست که چشم انسان توانایی درک تمام جزئیات آن را ندارد. با این وجود، نسخه‌ای از این تصویر با امکان بزرگ‌نمایی و جست‌وجوی آسان در وب‌سایت رسمی رصدخانه منتشر شده است تا علاقه‌مندان و محققان بتوانند به‌صورت دقیق‌تر به بررسی اجرام کیهانی بپردازند.
یکی از کهکشان‌های شاخص در این تصویر، کهکشان مارپیچی مسیه ۶۱ است که نمایی از نمای بیرونی کهکشان راه شیری ما را به نمایش می‌گذارد. این کهکشان به صورت روبه‌رو مشاهده می‌شود و بازوهای مارپیچی زیبا و منسجمی دارد که به مرکز درخشان آن که میزبان یک سیاه‌چاله کلان‌جرم است، منتهی می‌شوند. این کهکشان که در فاصله حدود ۵۵ میلیون سال نوری از زمین واقع شده، از قرن‌ها پیش توسط اخترشناسان مورد مطالعه قرار گرفته است. بر اساس گزارش ناسا، مسیه ۶۱ اولین بار در سال ۱۷۷۹ کشف شد و امروزه حتی تلسکوپ‌های خانگی نیز قادر به مشاهده آن هستند. در تصویر رصدخانه ورا روبین، این کهکشان در پایین مرکز تصویر خوشه دوشیزه و زیر یک کهکشان مارپیچی کوچکتر و آبی‌رنگ قرار دارد.
در گوشه بالای سمت راست این تصویر وسیع، سه کهکشان مارپیچی بسیار نزدیک به هم دیده می‌شوند که درگیر کشمکش گرانشی پیچیده‌ای هستند. هرچند بازوهای مارپیچی آن‌ها هنوز به‌صورت جداگانه قابل مشاهده است، اما این سه کهکشان به تدریج در حال ادغام و پیوستن به یکدیگر هستند و ترکیبی آشفته و گازی را شکل می‌دهند. پل‌هایی از ماده میان این کهکشان‌ها کشیده شده که نمایانگر تبادل و تعامل بین آن‌ها است. این نوع برخوردهای کهکشانی در جهان بسیار رایج است؛ دانشمندان باور دارند که کهکشان راه شیری طی ۱۲ میلیارد سال گذشته دست‌کم ۱۲ بار با سایر کهکشان‌ها ادغام شده است.
هرچند بخش عمده اجرام در خوشه دوشیزه در فاصله‌ای بسیار دور از کهکشان ما قرار دارند، رصدخانه ورا روبین توانسته است تعداد محدودی از ستارگان نزدیک را نیز در میدان دید خود ثبت کند. این ستارگان را می‌توان از طریق پره‌های پراش‌مانند و شکلی پروانه‌ای و همچنین درخشش سرخ رنگ آن‌ها تشخیص داد. این اجرام در واقع متعلق به کهکشان راه شیری ما هستند و در فاصله‌ای میلیون‌ها برابر کمتر از خوشه دوشیزه قرار دارند. پره‌ها و هاله‌های نوری اطراف این ستارگان ناشی از پراکندگی نور در اجزای اپتیکی تلسکوپ است و به محققان کمک می‌کند تا به‌راحتی ستارگان نزدیک را از کهکشان‌های دور تشخیص دهند.
خوشه‌های کهکشانی از بزرگ‌ترین ساختارهای کیهانی محسوب می‌شوند که به واسطه نیروی گرانش به هم متصل شده‌اند. خوشه کهکشانی دوشیزه که موضوع اصلی این تصویر است، بر اساس تخمین ناسا شامل حدود ۲۰۰۰ کهکشان می‌شود که در فاصله نزدیکی به یکدیگر در حال گردش و تعامل هستند. در بخش‌های دورتر تصویر، رصدخانه ورا روبین تصویری از یک خوشه کهکشانی عظیم را به نمایش می‌گذارد. هر لکه نارنجی و مه‌آلود نوری نشان‌دهنده کهکشانی است که میلیاردها ستاره را در خود جای داده و میلیاردها سال نوری از زمین فاصله دارد. بین این کهکشان‌ها رگه‌هایی کم‌نور از گاز و غبار مشاهده می‌شود که با چشم غیرمسلح قابل دیدن نیستند. جالب است بدانیم که کهکشان راه شیری ما نیز عضوی از یک ابرخوشه مشابه به نام ابرخوشه دوشیزه است که شامل خوشه‌های مختلفی همچون خوشه گروه محلی می‌شود.
در تصویر، دو کهکشان مارپیچی دیده می‌شوند که در کنار هم قرار گرفته‌اند اما بدون هیچ برخورد یا ادغام فیزیکی با هم هستند. این وضعیت در ظاهر ممکن است نشان‌دهنده نزدیکی آن‌ها باشد، اما در واقع یک خطای دید است. بر اساس اعلام تیم رصدخانه ورا روبین، کهکشان سمت راست (NGC 4411) در فاصله تقریبی ۵۰ میلیون سال نوری از زمین قرار دارد، در حالی که کهکشان سمت چپ (NGC 4411b) در فاصله‌ای بیش از ۷۰ میلیون سال نوری قرار گرفته است. این فاصله زیاد میان آن‌ها به معنای نبود هیچ تعامل یا ادغامی است و باعث شده است که بتوانیم با دیدی بدون تنش از این جفت کهکشان لذت ببریم.
در سراسر این تصویر ۳۲۰۰ مگاپیکسلی، پرتوهای کشیده و درخشان درون هاله‌های کروی شکل خودنمایی می‌کنند. در بزرگ‌نمایی‌های دقیق‌تر مشخص می‌شود که بسیاری از این اجرام کهکشان‌های مارپیچی هستند که از زاویه لبه دیده می‌شوند. به جای دیدن بازوهای مارپیچی، این کهکشان‌ها به شکل دیسک‌های تخت و پنکیک‌مانند در پس زمینه‌ای درخشان دیده می‌شوند. یکی از نمونه‌های قابل توجه در این بخش کهکشان NGC 4343 است که بازوهای مارپیچی آن قابل مشاهده نیست، اما مرکز فعال کهکشانی آن، جایی که یک سیاه‌چاله کلان‌جرم در حال بلعیدن ماده است، به وضوح دیده می‌شود. این سیاه‌چاله با جذب ماده با سرعتی نزدیک به سرعت نور، باعث درخشش شدید هسته کهکشان شده است.
در پایان، سوال این است که شما چه اجرام یا ساختارهای دیگری را در این تصویر فوق‌العاده و با جزئیات ۳۲۰۰ مگاپیکسلی از خوشه دوشیزه یافته‌اید؟ شما می‌توانید مختصات و کشفیات خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما و دیگر علاقه‌مندان به اشتراک بگذارید. این تصویر تاریخی فرصت منحصربه‌فردی است تا با نگاهی تازه و دقیق به رازهای کیهان پی ببریم و زیبایی‌های نهفته در عمق فضا را به چشم ببینیم.