سیاه‌چاله مرکزی آندرومدا در پرتو ایکس آشکار شد

سیاه‌چاله مرکزی آندرومدا در پرتو ایکس آشکار شد

سازمان فضایی ناسا به‌تازگی تصویری چشمگیر و کم‌سابقه از کهکشان آندرومدا منتشر کرده که با بهره‌گیری از تلسکوپ پرتو ایکس چاندرا به ثبت رسیده است. این تصویر نه‌تنها از منظر زیبایی‌شناختی خیره‌کننده است، بلکه حاصل همکاری چندین مأموریت علمی و ابزار پیشرفته در طیف گسترده‌ای از طول‌موج‌های الکترومغناطیسی است. تصویربرداری انجام‌شده از آندرومدا تنها به چاندرا محدود نبوده و داده‌های به‌دست‌آمده از چند مأموریت فضایی و زمینی دیگر نیز در خلق این تصویر بی‌نظیر نقش داشته‌اند. از جمله این مأموریت‌ها می‌توان به XMM-Newton متعلق به آژانس فضایی اروپا، تلسکوپ‌های بازنشسته GALEX و Spitzer ناسا، ماهواره‌های اخترشناسی فروسرخ COBE، Planck و Herschel اشاره کرد. همچنین داده‌های رادیویی جمع‌آوری‌شده توسط تلسکوپ Westerbork Synthesis Radio نیز در این پروژه مشارکت داشته‌اند.

به گزارش رسانه اخبار فناوری تک فاکس، این تصویر ترکیبی و پیچیده، که با تکیه بر داده‌های جمع‌آوری‌شده در طول‌موج‌های مختلف نور ساخته شده، تصویری جامع و چندبعدی از ساختار درونی کهکشان آندرومدا ارائه می‌دهد. این ابزارها توانسته‌اند جزئیاتی را از این کهکشان بزرگ آشکار سازند که به‌تنهایی در هیچ طول‌موجی قابل مشاهده نبود. دانشمندان با تلفیق این داده‌ها موفق شده‌اند تصویر نهایی را به‌گونه‌ای پردازش کنند که ویژگی‌های ساختاری، دینامیکی و تابشی آندرومدا در آن با وضوحی بی‌سابقه دیده شود. این تصویر از نظر علمی اهمیت بالایی دارد چراکه می‌تواند اطلاعات دقیقی درباره رفتار ماده در مقیاس‌های کیهانی، تعاملات گرانشی، و فرآیندهای ستاره‌زایی ارائه دهد.

ناسا اعلام کرده است که این تصویر تازه از آندرومدا به‌نوعی ادای احترام به اخترشناس فقید ورا روبین نیز محسوب می‌شود. روبین یکی از چهره‌های پیشگام در حوزه اخترفیزیک بود که در دهه ۱۹۶۰ با بررسی‌های دقیق خود بر روی کهکشان آندرومدا موفق به کشف شواهدی قوی از وجود ماده تاریک شد. مشاهدات او نشان داد که سرعت چرخش بازوهای مارپیچی آندرومدا بیش از حد انتظار است و اگر تنها جرم مرئی را در نظر بگیریم، کهکشان می‌بایست از هم گسسته شود. این یافته‌ها منجر به فرض وجود ماده‌ای نامرئی و ناشناخته با جرمی عظیم شدند که می‌تواند نیروی گرانشی لازم برای حفظ انسجام ساختار کهکشان را فراهم آورد؛ پدیده‌ای که امروزه به‌عنوان ماده تاریک شناخته می‌شود.

کهکشان آندرومدا، نزدیک‌ترین کهکشان بزرگ به کهکشان راه شیری است و فاصله‌ای در حدود دو میلیون و پانصد هزار سال نوری با ما دارد. به‌دلیل همین نزدیکی، آندرومدا به‌عنوان یک آزمایشگاه طبیعی برای مطالعه ویژگی‌هایی از کهکشان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد که به‌سادگی از درون کهکشان خودمان قابل مشاهده نیستند. به‌عنوان نمونه، از آنجا که در موقعیتی داخلی نسبت به راه شیری قرار داریم، امکان دیدن کامل ساختار بازوهای مارپیچی آن برای ما وجود ندارد. اما با بررسی ساختار مشابه در آندرومدا، ستاره‌شناسان می‌توانند دیدگاهی جامع‌تر نسبت به ویژگی‌های مشابه در کهکشان راه شیری به‌دست آورند.

افزون بر این، تصویری که اکنون از آندرومدا منتشر شده، حاصل تجمیع داده‌هایی از طول‌موج‌های گوناگون است که هر یک، بخشی خاص از رفتار یا ساختار این کهکشان را نمایان می‌سازد. به‌عنوان نمونه، پرتوهای ایکس ثبت‌شده توسط تلسکوپ چاندرا موفق شده‌اند ناحیه‌ای پرانرژی را در مرکز آندرومدا آشکار کنند که از اطراف یک سیاه‌چاله فوق‌العاده پرجرم منتشر می‌شود. این سیاه‌چاله با عنوان M31 شناخته می‌شود و یکی از عناصر کلیدی برای درک پویایی مرکزی کهکشان آندرومدا به‌شمار می‌رود. تحلیل این تابش‌ها می‌تواند درک بهتری از فرآیندهای فیزیکی شدید، همچون شتاب‌دهی ذرات، انتقال جرم و پدیده‌های وابسته به میدان‌های گرانشی قوی ارائه دهد.