طوفان خورشیدی قدرتمندی که در ماه مه ۲۰۲۴ رخ داد، علاوه بر ایجاد پدیده تماشایی شفق های قطبی بر سطح مریخ، اطلاعات حیاتی در اختیار دانشمندان قرار داد. این داده ها می توانند به طرز چشمگیری به ماموریت های آتی ارسال انسان به سیاره سرخ یاری رسانند.
همان لکه عظیم خورشیدی که در اواسط ماه مه باعث ایجاد توفان ژئومغناطیسی بی سابقه ای در زمین شد، چند روز بعد طوفانی سهمگین را برای مریخ به ارمغان آورد.
به گزارش رسانه اخبار فناوری و تکنولوژی تک فاکس، در تاریخ ۲۰ مه، داده های دریافتی از فضاپیمای “مدارگرد خورشیدی اروپا” نشان داد که یک فوران خورشیدی از نوع X12 (قوی ترین نوع در رده بندی فوران های خورشیدی) از لکه خورشیدی AR3664 (که در دومین گردش خود به دور خورشید به AR3697 تغییر نام یافت) رخ داده است. به دنبال این فوران، پدیده دیگری به نام خروج توده تاجی (CME) رخ داد که طی آن ابر عظیمی از پلاسمای داغ خورشیدی با سرعت میلیون ها مایل در ساعت به سمت مریخ حرکت کرد.
تاثیرات این رویداد خورشیدی، درس های ارزشمندی را برای دانشمندان در پی داشت. محققان مرتبط با فضاپیمای “مِیون” (مخفف “جو مریخ و تکامل فرار گازها”)، مدارگرد ادیسه ۲۰۰۱ مریخ و کاوشگر کنجکاوی، هر یک نقش مهمی در جمع آوری داده های این رویداد ایفا کردند. داده های مذکور درک ما از سیاره همسایه و برنامه ریزی برای سفرهای آینده انسان به مریخ را به نحو چشمگیری ارتقاء خواهد بخشید.
دکتر اد تیمان، اخترفیزیکدان در آزمایشگاه فیزیک جوی و فضایی (LASP) دانشگاه کلرادو، بولدر، در ایمی به وبسایت Space.com اظهار داشت: «ما در بازه زمانی ۱۱ تا ۲۰ مه، شاهد طیف کاملی از پدیده های فضایی در مریخ بودیم. این پدیده ها شامل فوران های عظیم، خروج توده تاجی و انفجار شدید ذرات پر انرژی خورشیدی بودند. تحلیل و بررسی این داده ها تازه آغاز شده است. با این حال، فوران ۱۴ مه همانطور که انتظار می رفت عمل کرد.»
دکتر تیمان در ادامه افزود: «این فوران به طور قابل توجهی جو مریخ را باد کرد و گرم کرد و خروج توده تاجی حاصل از آن نیز به درستی منجر به پدید آمدن شفق های قطبی شد.» فضاپیمای “مِیون” جایگاهی استثنایی برای تماشای تماشایی شفق های قطبی بر فراز مریخ داشت. اما نحوه ایجاد این پدیده در جو مریخ با آنچه در زمین اتفاق می افتد، کاملاً متفاوت است.
زمین دارای میدان مغناطیسی است که از ما در برابر ذرات باردار محافظت می کند. این میدان چنین ذراتی را به سمت قطب ها هدایت می کند و به همین دلیل است که شفق های قطبی معمولاً فقط از عرض های جغرافیایی بالا قابل مشاهده هستند. مریخ از طرف دیگر، در دوران باستان میدان مغناطیسی خود را از دست داده است و بنابراین از این ذرات محافظت نمی شود. در نتیجه، هنگامی که ذرات به جو مریخ برخورد می کنند، شفق های قطبی حاصل از آن در کل سیاره قابل مشاهده اند.
ابزار “تشخیص تشعشع” (RAD) کاوشگر کنجکاوی می تواند پر انرژی ترین ذرات را که به سطح سیاره سرخ می رسند، تشخیص دهد. اما ذرات با انرژی کمتر هستند که شفق های قطبی خیره کننده را ایجاد می کنند. اینجاست که ابزار “ذرات پر انرژی خورشیدی” فضاپیمای مِیون وارد عمل می شود و به دانشمندان اجازه می دهد تا انرژی ایجاد کننده شفق را اندازه گیری کرده و رویداد را بازسازی کنند.
